บทสัมภาษณ์เ�ี่ยว�ับดนตรีในนิตยสาร Bridge

นั่งจัดระเบียบไฟล์เ�่าๆ ที่อยู่ในคอมพิวเตอร์ �็ไปพบไฟล์ๆ หนึ่ง ซึ่งเป็นต้นฉบับของบทสัมภาษณ์ ที่ผมเคยเขียนให้�ับนิตยสาร Bridge เมื่อประมาณ 2 ปี�่อน ในหัวข้อเ�ี่ยว�ับอิทธิพลของดนตรี อ่านดู�ล้ว�็เข้าท่าดีเหมือน�ัน �็เลยอยา�เอามา�ชร์ไว้ที่นี่เป็นข้อมูลให้�ับคนอื่นๆ ได้อ่าน�ันต่อไปครับ

Q: ดนตรีมีอิทธิพลอย่างไร�ับคนเรา?

A: เพื่อให้เห็นภาพง่ายขึ้น จะขอ�ย�คำที่เ�ี่ยว�ับเรื่องนี้ออ�เป็นสองคำ คำ�ร� “ดนตรี� (music) ใน�ารตอบคำถามของผมตรงนี้จะเจาะจงไปที่เสียงของดนตรีที่ไม่มีเนื้อร้องใดๆ เข้ามาเ�ี่ยวข้อง ส่วนอี�คำนึงคือคำว่า “เพลง� (song) ผมจะหมายถึงดนตรีที่มีเนื้อร้องควบคู่ไปด้วย

เสียงที่เราได้ยินส่วนให�่เป็นเสียงที่เราเลือ�ที่จะฟัง หูของเราทำงาน 24 ชั่วโมงไม่เคยหยุดพั� �ต่เคยสังเ�ตมั้ยว่าเราเลือ�ที่จะฟังอะไรบ้างใน�ต่ละวัน? �ละยิ่งไป�ว่านั้นเราจำสิ่งที่เราฟังได้มา��ค่ไหน?
ส่วนให�่สิ่งที่เราจำได้จะเป็นสิ่งที่เราบอ�ตัวเองว่า “สิ่งที่ฉันได้ยินต่อไปนี้มีความสำคั� จงตั้งใจฟังบันทึ�สิ่งที่ไว้ในสมอง� เพราะฉะนั้นเราอาจจะพูดได้ว่า “สมอง� เป็นเหมือน�ับตัว�รองสิ่งที่เราได้ยินใน�ต่ละวัน

ปั�หา�็คือว่า สมองของเรามีความจำ�ัด เราสามารถจำได้�ต่เพียงสิ่งที่เราเข้าใจ ย�ตัวอย่างเช่น ถ้าให้ผมไปนั่งฟังภาษารัสเซียสั�สามวัน ผม�็ไม่มีทางจำอะไรได้เพราะสมองผมไม่สามารถเข้าใจภาษารัสเซีย

�ต่เสียงดนตรีไม่เป็นเช่นนั้น อย่างที่เรามั�จะพูด�ันว่า “ดนตรีเป็นภาษาสา�ล� เพราะว่าคุณไม่จำเป็นต้องใช้สมองใน�ารซึมซับเสียงดนตรี �ต่เสียงดนตรีต่างๆ นั้นสามารถวิ่งตรงเข้าไปสู่ส่วนที่เป็นอารมณ์, ความรู้สึ� หรือจิตใต้สำนึ�ของคนเราได้โดยที่ไม่ต้องผ่านสมองเลย�็ได้ รอบๆ ตัวเราทุ�วันเต็มไปด้วยเสียงดนตรีที่ถู�ออ��บบมา�เพื่อให้ส่งผล�ับอารมณ์�ละพฤติ�รรมของเราโดยที่เรา�ทบจะไม่รู้ตัว ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดมา�ๆ เช่นเวลาเราดูภาพยนตร์ มี�ี่คนที่สนใจฟังเพลง soundtrack ที่อยู่ข้างในนั้น ความสนใจ�ทบทั้งหมดของคนดูนั้นอยู่�ับ�ต่เนื้อเรื่อง บทสนทนา ภาพที่อยู่เบื้องหน้า �ต่สิ่งที่ทำให้เรามีอารมณ์คล้อยตามมา�ที่สุดนั้นคือดนตรี! เสียง�ลองทิมปานีที่ตี�ผ่วๆ ช้าๆ ในฉา�ลึ�ลับทำให้เรารู้สึ�ว่าอะไรบางอย่าง�ำลังจะเ�ิดขึ้น เสียงไวโอลินในฉา�ที่พระเอ�นางเอ�นั่งมองหน้า�ันเฉยๆ �ต่�ลับทำให้เรามีความรู้สึ�ซาบซึ้งจนนำตาไหล นี่เป็น�ค่ตัวอย่างเพียงเล็�น้อยมา� ถ้าเราสังเ�ตดีๆ จะเห็นว่ารอบตัวของเราเต็มไปด้วยเสียงดนตรีเหล่านี้

ส่วน “เพลง� นั้น�็มีอิทธิพลมา�เช่น�ัน เพราะว่าเป็น�ารผสมผสานอย่างคล้องจองของเนื้อความ หรือเนื้อร้อง ซึ่งเราต้องเข้าใจด้วยสมอง เข้าไปอย่าง�ลม�ลืน�ับ “ดนตรี� ที่มีผล�ับอารมณ์�ละความรู้สึ�ของมนุษย์ ทำให้สิ่งที่เราได้ยินนั้น เข้าไปสู่ท้งสมอง�ละอารมณ์ในเวลาเดียว�ัน ดนตรีสามารถทำให้ข้อความเนื้อร้องนั้นมีความน่าสนใจ�ละติดหูได้มา�ขึ้น ทำให้คนที่ฟังเพลงรู้สึ�คล้อยตามไป�ับเนื้อหาของเพลงได้อย่างง่ายดาย �ละยิ่งถ้าผู้ฟังรู้สึ�เห็นด้วยหรือมีอารมณ์ร่วม�ับสิ่งที่บทเพลงๆ นั้นสื่อออ�มาอยู่�ล้ว เพลง�็จะยิ่งมีอิทธิพล�ับผู้ฟังมา�ยิ่งขึ้น

Q: ดนตรี�ต่ละประเภท มีผล�ับชีวิตมา�น้อย�ค่ไหน เช่นเพลงโมสาร์ท ทำให้เป็นอัจฉริยะ หรือเพลง dead music ฟัง�ล้วอยา�ฆ่าตัวตาย?

A: มี�ารวิจัยออ�มา�ันมา�มายอยู่�ล้วในเรื่องนี้ �ต่ส่วนตัวผมมองว่ามันมีผล�น่นอน�ต่อาจจะเป็นทั้งทางตรงหรือทางอ้อม เช่นฟังเพลง (ดนตรี) บางเพลง�ล้วทำให้เป็นอัจฉริยะ ส่วนตัวผมคิดว่ามันคงจะไม่ใช่สูตรสำเร็จง่ายดายขนาดนั้น ไม่งั้นเด็�ทุ�คนที่เ�ิดมาตอนนี้คงเป็นอัจฉริยะหมดเพราะว่าพ่อ�ม่เปิดเพลงให้ลู�ฟัง หรือเราอยา�ให้ใครทำอะไรซั�อย่าง�็�ต่งเพลงขึ้นมาเพื่อสะ�ดจิต�ันไปเลย

�ต่สิ่งที่เห็นชัดเจนคือสิ่งที่ผมได้ตอบไปในคำถามที่�ล้ว “ดนตรีสามารถทำให้เราเ�ิดความรู้สึ� ดนตรีส่งผลต่ออารมณ์�ละพฤติ�รรมของผู้ฟัง� ดนตรีบางประเภทอาจทำให้ผู้ฟังมีสมาธิ �ละส่งผลให้�ารเชื่อมโยงของสมองเป็นระเบียบหรือฉลาดขึ้นได้ ขณะเดียว�ันดนตรีหรือเพลงบางประเภทอาจจะทำให้คุณมีความรู้สึ�ยินดีหรือเศร้าหดหู่�็ได้เช่นเดียว�ัน โดยเฉพาะเพลงที่มีเนื้อร้องในลั�ษณะชี้นำให้คนคิดหรือทำอะไรสั�อย่างที่ชัดเจน�็อาจจะมีพลังมา�ขึ้นถ้าคนที่ฟังเห็นด้วย�ับเนื้อความในนั้น

ส่วนเรื่องที่ว่าจะมีผลมา�น้อย�ค่ไหนนั้น ส่วนตัวผมคิดว่าผู้ฟังเป็นปัจจัยที่สำคั��ว่า ถ้าเราจะเอาดนตรีของโมสาร์ทไปเปิดให้�ับคนที่ไม่ชอบเพลงคลาสสิคฟัง �ทนที่จะทำให้ฉลาดขึ้น อาจจะ�ลายเป็น�ารสร้างความเครียดให้�ับผู้ฟังไป�ทน�็ได้ หรือเพลง dead music ถ้าให้ผมฟังผม�็คงจะไม่มีวันไปฆ่าตัวตาย เพราะผมไม่เคยเห็นด้วย�ับเนื้อหาของเพลง�บบนั้น

สรุป�ล้วผมคิดว่าดนตรีมีอิทธิพลต่อผู้ฟังในทางใดทางหนึ่ง�น่นอน�ต่�็เป็นเพียง�ค่ปัจจัยหนึ่งเท่านั้น คงไม่ใช่ทั้งหมด ปัจจัยอื่นๆ ที่ทำให้ดนตรีมีผล�ับชีวิตมา�น้อยนั้นยังมีอี�มา�มายเช่น พื้น�านหรือสภาวะทางอารมณ์, เพื่อน, ครอบครัว, ประสบ�ารณ์ในชีวิต, หลั�เ�ณฑ์ใน�ารดำเนินชีวิต ฯลฯ

Q: ฉะนั้นเราจำเป็นต้องเลือ�ฟังดนตรีไหม �บบไหน?

A: ผมเป็นคนที่ฟังดนตรีได้ทุ��นว �ต่ผมเลือ�ที่จะชอบ�ละหลงไหลในดนตรี�ค่บาง�นวเท่านั้น ดนตรี�็เหมือน�ับเพื่อน คุณมีเพื่อนหลายคนในชีวิตของคุณ �ต่คุณอาจจะมีเพื่อนสนิทอยู่�ค่ไม่�ี่คนเท่านั้น เพื่อนคุณบางคนอาจจะมีบางอย่างที่ไม่ดี �ต่ไม่ได้หมายความว่าคุณจะต้องปฎิเสธหรือเลิ�คบ�ับเค้า เพราะว่าคุณ�็ยังต้องเจอ�ับเพื่อนหรือคนที่คุณไม่ชอบอยู่ในบางเวลา �ละทุ�คน�็ล้วนยังมีส่วนที่ดีที่�ต�ต่าง�ัน

เช่นเดียว�ัน�ับดนตรี สื่อปัจจุบันนี้มีมา�มายหลายรูป�บบเหลือเ�ิน จนเรา�ทบจะไม่สามารถหลึ�หนีไปจา�ดนตรีหลา�หลายประเภททั้งที่ดี�ละไม่ดีที่เข้าคิว�ันมาให้เราฟัง�ต่ละวัน �ารที่เราจะเลือ�ฟังดนตรีเฉพาะ�นวใน�นวหนึ่งอาจจะเป็น�ารปิดตัวเองเ�ินไป รวมถึงอาจจะทำให้เราต้องพลาดสิ่งดีๆ ที่ซ่อนอยู่บางอย่างไปโดยที่เราไม่รู้ตัวได้

ผมอยา�จะพูด�ับผู้อ่านทุ�คนด้วยซ้ำว่า “ขอให้คุณเปิดใจให้�ว้างๆ �ับดนตรีทุ�ๆ รูป�บบ �ต่ขอให้คุณเลือ�ดีๆ �ับดนตรีที่จะมาเป็นเพื่อนสนิทในชีวิตของคุณ ใช้เวลาทำความรู้จั��ับเค้า ทั้งสิ่งที่ดี�ละสิ่งที่ต้องระวัง อย่าเลือ�หลงไหลดนตรีอะไรเพียงเพราะว่าเป็น�ฟชั่นหรือว่าทำตามคนอื่นๆ�